सल्फर डायऑक्साइड (SO₂) आणि नायट्रोजन ऑक्साईड (NOₓ) सारखे हानिकारक वायू वातावरणात सोडले जातात तेव्हा आम्ल पाऊस पडतो. कारखाने, वाहने आणि जीवाश्म इंधन जाळण्याद्वारे उत्सर्जित होणारे हे वायू पाण्याच्या वाफेत मिसळून आम्ल तयार करतात. पाऊस पडतो तेव्हा हे आम्लयुक्त पाणी वनस्पती, माती, इमारती आणि जलसाठ्यांचे नुकसान करते. हे कार्यरत मॉडेल कारखाना, झाडे आणि पाण्याच्या पंपाचा वापर करून आम्ल पाऊस कसा तयार होतो आणि पर्यावरणावर कसा परिणाम करतो हे दाखवते.
मॉडेलचे घटक
प्रदूषण स्रोत म्हणून कारखाना: उद्योगांचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी कार्डबोर्ड किंवा प्लास्टिक फॅक्टरी मॉडेल वापरा. कारखान्याजवळ धूपदांड्या किंवा मेणबत्त्या जाळल्याने धूर तयार होतो, जो सल्फर डायऑक्साइड आणि नायट्रोजन ऑक्साईड सारख्या प्रदूषकांचे प्रतिनिधित्व करतो.
झाडे आणि पर्यावरण: नैसर्गिक वातावरणाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी कारखान्याभोवती लहान मॉडेल झाडे किंवा वनस्पती ठेवा.
पावसासाठी पाण्याचा पंप: सेटअपवर पडणाऱ्या पावसाचे अनुकरण करण्यासाठी पाण्याचा पंप किंवा स्प्रे बाटली वापरा.
ते कसे कार्य करते
कारखान्याच्या मॉडेलजवळ धूपदांड्या किंवा मेणबत्त्या लावा. वाढणारा धूर वातावरणात हानिकारक वायू सोडण्याचे प्रतिनिधित्व करतो.
पावसाची नक्कल करून सेटअपवर पाणी फवारण्यासाठी वॉटर पंप चालवा. पाणी धुराशी संवाद साधते आणि “अ‍ॅसिड रेन” तयार करते.
मॉडेल पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचे निरीक्षण करा. आधीच खराब झालेली पाने किंवा रंग बदललेले पदार्थ आम्ल पावसामुळे होणारे नुकसान दर्शवू शकतात. खडू किंवा धातूच्या तुकड्यांसारख्या पृष्ठभागावर गंज दिसून येतो.
निष्कर्ष
हे मॉडेल कारखान्यांमधून होणारे प्रदूषण आम्ल पावसाला कसे कारणीभूत ठरते आणि त्याचे वनस्पती, इमारती आणि जलसाठ्यांवर होणारे हानिकारक परिणाम कसे होतात हे दर्शविते. आम्ल पावसाचा पर्यावरणावर होणारा परिणाम कमी करण्यासाठी स्वच्छ ऊर्जा स्रोत, औद्योगिक स्क्रबर आणि वृक्षारोपण याद्वारे प्रदूषण कमी करण्याची गरज यावर भर देते.